1_01

Wacław Konopka urodził się 5 maja 1881 roku we Włocławku. Był synem Wincentego i Kazimiery z Tarczyńskich. Rodzinna tradycja wspomina o udziale jego ojca w powstaniu styczniowym, czego skutkiem była utrata majątków ziemskich w Kaliskiem i przenosiny do Płocka. Historia rodziny Konopków wiedzie dalej do Włocławka, a następnie do Łodzi.

Wacław Konopka w wieku 16 lat podjął naukę i pracę w łódzkiej pracowni rzeźbiarskiej Ludomira Wąsowskiego. Następnie współpracował z rzeźbiarzem Władysławem Czaplińskim, który prowadził własną pracownię. Kolejnym okresem, w którym rozwinął się talent Wacława Konopki była praca w Zakładzie Kamieniarskim Antoniego Urbanowskiego. W 1905 roku Wacław Konopka rozpoczął kilkuletnie studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni cenionego polskiego artysty epoki modernizmu profesora Konstantego Laszczki, gdzie zdobywał wiedzę i doskonalił swój warsztat rzeźbiarski. W okresie studiów wystawiał prace rzeźbiarskie w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych.

konopkav

Zdobywszy dyplom uczelni wyższej Wacław Konopka powrócił do Łodzi i kontynuował współpracę z posiadającym artystyczne ambicje zakładem Antoniego i Józefa Urbanowskich, który dysponował odrębną pracownią rzeźbiarską. Dzieła tej firmy to wartościowe zabytki nie tylko o znaczeniu lokalnym. Stanowią one część bogatego dziedzictwa kulturowego w skali polskiej i europejskiej.

Wacław Konopka stopniowo zdobywał uznanie w kręgach artystycznych, ugruntowując swoją pozycję w Łodzi. Sprzyjało temu zaangażowanie w życie artystyczne miasta – uczestniczył w dyskusjach na temat nowych łódzkich projektów architektonicznych, wyrazem uznania był kilkakrotny wybór na członka komisji konkursowych. Jako czynny artysta, który od 1918 r. posiadał własną pracownię, Wacław Konopka brał udział w wystawach i konkursach.

Artysta zmarł 25 grudnia 1938 roku. Został pochowany w rodzinnym grobie na katolickiej części Starego Cmentarza, w pobliżu pomników nagrobnych, które są świadectwem jego talentu i najistotniejszą częścią bogatego dorobku twórczego.

2_03-png

Realizacje Wacława Konopki skupione są praktycznie w jednym, niezwykłym miejscu – na trójwyznaniowym Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi. Znajduje się tam co najmniej 80 prac artysty, wiele niesygnowanych dzieł można mu z dużą dozą prawdopodobieństwa przypisać. We wczesnym okresie działalności artysty, gdy pracował w ramach firmy Antoniego Urbanowskiego, stosował on tradycyjne rozwiązania wywodzące się z religijnej sztuki XIX wieku. Przykładem tego jest jedno z najwcześniejszych znaczących dzieł artysty „Chrystus upadający pod krzyżem” na grobowcu rodziny Pachlewskich, obecnie rodziny Ruszczak, z uniesioną pełną cierpienia, sugestywnie oddaną twarzą Chrystusa. Innym dziełem wyrastającym z podobnych tendencji jest pełna dramatyzmu Pieta z grobowca rodziny Weseli, poddana daleko idącej stylizacji. Jednym z najbardziej popularnych przedstawień w sztuce sakralnej i sepulkralnej jest „Chrystus Miłosierny”, którego wzorzec stworzył mistrz rzeźby klasycystycznej Bertel Thorvaldsen w kopenhaskim kościele Najświętszej Marii Panny. Konopka zastosował go w pomniku rodziny Fulko, pochodzącym z lat międzywojennych.

2_02-png

2_01-png

3_04-png

Dzieła Wacława Konopki prezentują wielkie bogactwo form, które są charakterystyczne dla sztuki sepulkralnej końca XIX i pierwszych dziesięcioleci XX wielu. Był to okres rozkwitu tej dziedziny działalności artystycznej, owocujący mnogością rozwiązań i motywów. Łódzki artysta umiejętnie je wykorzystywał, z czasem nadając dawnym rozwiązaniom nowy, indywidualny wyraz, tworząc własną stylistykę. Szczególnie uwidoczniło się to w okresie międzywojennym, gdy w twórczości Konopki dostrzec możemy coraz silniejsze dążenie do modernizacji. Artysta, mimo zauważalnych dążeń modernistycznych, chętnie powracał do konwencji realistycznych – dowodzi tego zarówno portretowe przedstawienie Anieli (Nyny) Gajewiczowej z pierwszej dekady XX wieku, jak i pochodzący z lat międzywojennych portret Jurka Kranasa. Realizm dominuje w grupie pomników upamiętniających poległych bohaterów wojny polsko-bolszewickiej: w grobowcu Benedykta Grzymały-Pęczkowskiego jest to odlany w brązie posąg żołnierza, którego tło tworzą reliefowe przedstawienia scen bitewnych, a  na grobowcu Stefana Pogonowskiego odnajdujemy odlane w brązie – plakietę z wizerunkiem poległego oraz posąg husarza w zbroi ze skrzydłami. To z pewnością jeden z najbardziej efektownych akcentów łódzkiego Starego Cmentarza. Wacław Konopka poszukiwał nowych nieszablonowych rozwiązań, które mogłyby dać wyraz jego talentu.

3_03-png

3_02-png

3_01-png

Grobowiec rodziny Lamprechtów

W latach 30. XX w. styl Wacława Konopki uległ radykalnej zmianie, podążając za najnowszymi prądami w sztuce światowej artysta zwrócił się ku rozbudowanym kompozycjom architektonicznym i stworzył w tym nurcie wiele niezmiernie interesujących, okazałych dzieł stanowiących ozdobę Starego Cmentarza. Wyróżniającym się dziełem z tego okresu jest grobowiec rodziny Lamprechtów z ok. 1930 r., powstały jak wiele innych dzieł artysty z różowego piaskowca. W części środkowej twórca usytuował prostopadłościenną bryłę, podzieloną na trzy pionowe elementy o falistym zarysie, które można odczytać, jako płomienie lampy oliwnej, jej kształt w bardzo pomysłowy i nowatorski sposób zasugerowano u dołu kompozycji. Po bokach umieszczono płaskie reliefy z artystycznie wyrazistym przedstawieniem przyklękających postaci „orantów” w strojach stylizowanych na ludowe, zakopiańskie. Wysublimowana całość utrzymana jest w stylistyce polskiej art déco i uwidacznia wpływ szeroko oddziałującej sztuki Zofii Stryjeńskiej, której fascynującemu fenomenowi uległ także Wacław Konopka.

_mg_3153

Znane są również realizacje Wacława Konopki poza Łodzią: w Płocku, Aleksandrowie Łódzkim, Konstantynowie Łódzkim, Kazimierzu koło Lutomierska oraz w Łęczycy i Łowiczu. Obok rzeźby sepulkralnej projektował tablice pamiątkowe i pomniki. Był on między innymi autorem pamiątkowych tablic dla kościoła pw. św. Stanisława Kostki (obecnie archikatedra łódzka) poświęconych bohaterom narodowym: Henrykowi Sienkiewiczowi, Tadeuszowi Kościuszce i Janowi Kilińskiemu. Wziął również udział w dwóch prestiżowych konkursach na pomnik Tadeusza Kościuszki, który miał być usytuowany na Rynku Nowego Miasta (obecnie Plac Wolności). Komitet Budowy Pomnika w pierwszej edycji konkursu wyróżnił artystę drugą nagrodą.

_mg_3154

kosciuszko

8_02-png

Pomnik rodziny Konopków jest interesującym przykładem charakterystycznych dla lat 30. XX wieku rozwiązań o cechach dojrzałego modernizmu. Całość oddziałuje na widza masą i kubicznością zestawionych brył, a efekt artystyczny osiągnięty został najprostszymi środkami. Pominięcie detalu rzeźbiarskiego skupia uwagę na umieszczonym w centrum, głęboko kutym napisie: KONOPKA. Szczególnie intrygujące jest użycie charakterystycznego dla twórczości Wacława Konopki motywu lampki oliwnej, w tej realizacji wyjątkowo pozbawionej płomienia.

Fotografia